برابر اعلام اداره کل تبلیغات کشور، در سال ۱۳۷۳ سهم رسانه ها در تبلیغات تجاری در ایران بدین ترتیب بوده است: حوزه رسانه های پخشی، (شامل صدا وسیما و سینماها) تقریبا حدود ۵۰ تا ۵۵ درصد، حوزه رسانه های چاپی (شامل مطبوعات، مجلات، ماهنامه ها، آگهی نامه ها و رسانه هایی همانند پوستر، بروشور و غیره) بین ۳۰ تا ۳۵ درصد، و حدود ۱۰ درصد از سهم تبلیغات تجاری و بازرگانی نیز به تبلیغات محیطی (مانند تابلوها، بیلبوردها، دیوار نویس ها، بدنه اتوبوس ها، سایبان توقفگاه ها و …) اختصاص دارد.
شیوه های سنتی و قدیمی تبلیغ فروش کالا
۱ – بافت و معماری بازار: از گذشته های دور، بافت و معماری بازار در ایران، تداعی کننده نوعی تبلیغات برای فروش کالاهای تجاری بوده است. از ویژگی های بازار در ایران می توان به سرپوشیده بودن بازارها، امکان ورود به آن جا از خیابان های مختلف، مطابقت داشتن با آب و هوای کویری ایران، وجود مراکز تجمع مانند چهارسوق ها، راسته ها و تیمچه ها، تجمع هر صنف در بخشی از بازار، عرضه اجناس در بیرون از مغازه، بوی ادویه و صدای پتک (به عنوان نوعی تبلیغ)، و وجود قهوه خانه ها، کافه ها و جارچی ها در بازار اشاره کرد.
۲ – استفاده از نمادهای خاص برای معرفی حرفه و کالا
۳ – بازارهای هفتگی : در بازارهای هفتگی، که هنوز هم در برخی از شهرهای کشور دایرند، هر کس کالایی دارد عرضه می کند. بازارهای سنتی هیئت مدیره داشتند و مسابقات و عوامل نمایشی، مردم را جذب بازار می کرد.
۴ – جارچی و فروشندگان سیار : معمولا یک نفر جارچی با فروشندگان سیار، که در مناطق مختلف انواع مایحتاج روستائیان را توزیع می کردند، همراه می شد.
ورود وسایل ارتباط جمعی
تحولاتی که در روند تبلیغات بازرگانی در ایران پس از ورود وسایل ارتباط جمعی اتفاق افتاد، می توان به شش مرحله تقسیم کرد:
مرحله اول – آغاز چاپ اعلان های تبلیغاتی: در ششمین شماره از روزنامه وقایع اتفاقیه در سال ۱۸۵۱ میلادی، برای اولین بار آگهی مطبوعاتی در ایران به چاپ رسید.
مرحله دوم – چاپ آگهی های تبلیغاتی به شیوه امروزی و تاسیس اولین آژانس های تبلیغاتی در ایران.
مرحله سوم – ورود یک سری کالاهای جدید به بازار (پودر لباسشویی فاب، کلینکس، پپسی کولا)، تبلیغ انواع داروهای تقویتی، مسکن و ترک اعتیاد، چاپ پوسترهای تبلیغاتی رنگی، تابلوهای نئون، بروشورها و کاتالوگ های رنگی وارداتی، انجام اولین تحقیقات بازاریابی، ورود آگهی به رادیو ایران (از ۱۹۵۶)، اولین آگهی انتظاری (بتون آرمه)، ورود آمریکا به بازار ایران تحت تاثیر اصل ۴ ترومن و درگیری ایران و انگلیس بر سر ملی شدن صنعت نفت، قرار گرفتن کالاهای آمریکایی در صدر آگهی های مطبوعاتی کالاهای خارجی در اواخر این دوره.
مرحله چهارم – از ورود آگهی به تلویزیون ایران تا وقوع انقلاب اسلامی: در سال ۱۳۳۷ ه . ش نخستین فرستنده تلویزیونی در ایران از سوی بخش خصوصی، (توسط شخصی به نام ثابت پاسال)، تاسیس شد که منبع تامین هزینه های آن، درآمد حاصل از آگهی تجاری بود. رشد صنایع مونتاژ، رشد قیمت نفت و افزایش واردات کالاهای مصرفی، تاسیس آژانس های جدید تبلیغاتی، تاسیس تلویزیون دولتی ، ورود تلویزیون رنگی، تاسیس سینماهای جدید و متعدد، انتشار مجلات سرگرم کننده متنوع با چاپ جدید و تقویت ارزش های تجددخواهی در کشور، تولید فیلم های تبلیغاتی ایرانی، اوج آگهی های انتظاری، ورود جایزه به آگهی های بازرگانی، رشد آگهی های موزیکال ایرانی، استفاده افراطی از نمادهای مبتذل و سکس، و ورود درس تبلیغات بازرگانی به برخی از دانشکده های کشور از مهمترین تحولات این دوره هستند.
مرحله پنجم – از پیروزی انقلاب تا پایان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران: در این دوره تبلیغات بازرگانی کاهش چشمگیر داشت که دلایل آن عبارت بودند از: منفی تلقی شدن ارزش هایی مانند غربزدگی، مصرف گرایی، تجدد، تفاوت طبقاتی، سرمایه داری و …( که مفاهیم مرتبط با تبلیغات بازرگانی هستند)، اعلام ملی شدن بیشتر صنایع مونتاژ و مادر و تغییر مدیریت و مالکیت این شرکت ها، تحریم اقتصادی، ضعف مدیریت صنایع ملی شده و افزایش سریع جمعیت و در نتیجه کاهش تولید و افزایش تقاضا، عدم زمینه انتشار مجلات هفتگی عامه پسند با سبک قبلی، آتش سوزی در سینماها و لذا کاهش محیط انتشار آگهی، تغییرات در ایدئولوژی حاکم، عدم توانایی تلویزیون در انطباق سریع با این تحولات و کاهش حجم ساعات پخش تلویزیون، حمله عراق، تشدید تحریم های اقتصادی و برقراری سیستم کوپنی، انتقال سیستم توزیع کالاها به مراکز دولتی و از بین رفتن تنوع مارک های مختلف و فقدان رقابت، ممنوعیت ورود کالاهای خارجی. در این دوره، بیشتر آگهی ها در مطبوعات منتشر می شدند.
مرحله ششم – از خاتمه جنگ تحمیلی تا کنون: با تغییر نظام اقتصادی به یک اقتصاد باز مبتنی بر رقابت و انتقال واردات بازرگانی از مراکز تهیه و تولید دولتی به بخش خصوصی و مجوز ورود کالاهای خارجی، سهم آگهی های بازرگانی در مطبوعات افزایش یافت، پخش آگهی در تلویزیون مجددا آغاز شد و تبلیغات در سطح خیابان ها و دیوارها، بدنه اتوبوس ها و سینماها توسعه یافت.
